Mieszkać inkluzywnie – współczesna architektura mieszkaniowa a wykluczenie i integracja społeczna
Propozycje interwencji dla rejonu Parku Szczęśliwickiego w Warszawie, mających na celu przekształcenie istniejących osiedli oraz terenów niezabudowanych w inkluzywne środowisko zamieszkania. Obejmują one zarówno rewitalizację zaniedbanych obszarów, otwarcie enklaw społecznych, budowę nowych kwartałów oraz ingerencje punktowe typu akupunktura miejska. Celem projektu jest stworzenie zrównoważonego obszaru mieszkaniowego, o różnych typach zabudowy, wielkości i cenach mieszkań, miejscach pracy i dostępności do usług publicznych. Na podstawie przeprowadzonych badań i analiz sformułowano manifest inkluzywnego zamieszkania obejmujący siedem kluczowych punktów: ekonomizacja, różnorodność, dostępność, lokalność, partycypacja społeczna, dzielenie i łączenie, przyroda.
Dużym wyzwaniem było uczytelnienie granic pomiędzy przestrzeniami publicznymi a sąsiedzkimi, zwłaszcza w rejonie osiedli modernistycznych, zaprojektowanych na socrealistycznym planie autorstwa Bohdana Pniewskiego. W tym celu zaproponowano uzupełnienie istniejącej zabudowy niewielkimi pawilonami o funkcjach typu handel, warsztaty rzemieślnicze czy przechowalnie rowerów. Drugim typem uzupełnień były klatkowce międzypokoleniowe dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, które zostały dobudowane do ślepych ścian budynków. Tego typu interwencje w istniejących osiedlach pozwalają na uzupełnienie ich o miejsca pracy oraz rodzaje mieszkań, których brakuje w danej okolicy. Ze względu na powtarzalny układ osiedla wykonanego w technologii wielkiej płyty, wiele rozwiązań ma charakter uniwersalny.
Na opracowywanym terenie występują również duże obszary nieużytków urbanistycznych, co stanowi zarówno szansę, jak i zagrożenie. Działki tego typu były do tej pory zabudowywane komercyjną, homogeniczną zabudową mieszkaniową. Stanowi to o braku przestrzeni publicznych oraz szkół, przedszkoli i innych obiektów o charakterze wspólnotowym. Projekt zakłada wybudowanie wzorcowego osiedla w północnej części Szczęśliwic z wykorzystaniem istniejącej zabudowy przemysłowej i przekształcenie jej na szkołę podstawową oraz lokalne centrum aktywności mieszkańców. Nowoprojektowany kwartał czerpie inspiracje z projektu Pniewskiego, jednak projektowany jest z uwzględnieniem ludzkiej skali. Ponieważ dwie trzecie obszaru są własnością miasta i skarbu państwa, pojawia się możliwość wybudowania osiedla, które stanowiłoby przeciwwagę dla komercyjnego, konserwatywnego modelu dominującego na rynku mieszkaniowym w Warszawie. Projekt zakłada nowatorskie rozwiązania technologiczne pozwalające na obniżenie kosztów realizacji oraz stworzenie architektury przyjaznej środowisku. Sugeruje się przekształcenie stanowiących martwe fragmenty miasta osiedli grodzonych, m.in. likwidując bariery w poruszaniu się po mieście i zmianę niektórych dróg prywatnych na publiczne. Postawiono szczególny nacisk na ułatwienie dostępu do przystanków komunikacji publicznej. Sugeruje się również, by miasto dokonało wymiany działek zlokalizowanych przy głównych arteriach miejskich, nadających się na zabudowę biurową, w zamian za nieliczne wolne tereny położone w sąsiedztwie osiedli zamkniętych, w celu wybudowania tam obiektów o charakterze publicznym.
Praca konkursowa jest nieco zmienioną wersją pracy dyplomowej magisterskiej obronionej w 2020 roku na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Fragmenty oryginalnej pracy magisterskiej były prezentowane na wystawie dyplomowej organizowanej przez wydział.
